-
1 не
I1. частицадля выражения полного отрицания-ма/-мә, -май/-мәй, -маҫ/-мәҫ2. частицадля придания неопределённости, неполного отрицаниятүгел, -ма/-мәговори не говори — әйттең ни, әйтмәнең ни
3. частицапри противопоставлениитүгелне река, а гора — йылға түгел, ә тау
4. частицадля придания или усиления утвердительного значения-ма/-мә түгел, -ма/-мә5. частицадля выражения предположительноститүгел, -ма/-мә6. частицав сочетании с предлогом без придаёт значение ограниченного утвержденияшаҡтай, -майынса/-мәйенсә түгел7. частицав сочетании с частицами чуть, едва образует сочетания со значением возможности, допустимостисаҡ ҡына (аҙ ғына) -мау/-мәү (-май/-мәй) ҡалыу, -а/-ә яҙыу8. частицапри глаголах на -ся, имеющих приставку на, обозначает невозможность, нежелание и т.п. прекратить действие-ма/-мәне настолько..., чтобы — -маҫлыҡ/-мәҫлек (дәрәжәлә) түгел
он не настолько болен, чтобы не прийти на работу — ул эшкә килмәҫлек ауырыу түгел
не то..., не то — әллә..., әллә
не то снег, не то дождь — әллә ҡар, әллә ямғыр
не только..., но и — ғына түгел, -да/-дә
не только дети, но и взрослые — балалар ғына түгел, ололар ҙа
не что иное, как — ғына, башҡа бер ни түгел
тем не менее — шулай булһа ла, шулай булыуға ҡарамаҫтан
хотя (и) не..., но (однако) — -маһа ла/-мәһә лә
хотя и не соглашается, но понимает — риза булмаһа ла аңлай
не столько..., сколько — -дан/-дән, -ҙан/-ҙән бигерәк
он не столько умён, сколько находчив — ул аҡыллы булыуҙан бигерәк тапҡыр
IIприл.всегда под ударением; в сочетании с предлогами является отделяемой частью местоимений некого, нечегоюҡ -
2 некого
мест., с неопр. в знач. нет никого, кто-лыҡ/-лек кеше юҡ -
3 выйти
1. сов.сығыу, сығып китеү2. сов.случитьсякилеп сығыу, булыувыйти в люди — кеше булыу, аяҡҡа баҫыу
выйти в тираж — ҡулланылыштан сығыу, иҫкереү
выйти из берегов — ярҙан сығыу, ташыу
выйти из возраста — йәше сығыу, ҡартайыу
выйти из головы (памяти, ума) — баштан (хәтерҙән, аҡылдан) сығыу
выйти из положения — ҡыйын хәлдән сығыу, ҡотолоу, яйын табыу
выйти из строя — сафтан сығыу (боҙолоу, ауырыу)
выйти наружу — асылыу, асыҡланыу, беленеү
не вышел чем — килеп сыҡмау, тейешле кимәлдә булмау
годы вышли кому; прост.: — 1) йәше етеү, балиғ булыу
2) йәш үтеү3. сов. перен.ҡатнашыуҙан туҡтау, сығып китеү, (ташлап) сығыу4. сов.сығыу, барып (килеп) сығыу5. сов.произойти из какой-л. средыбулып (килеп) сығыу6. сов.үҫеп сығыу, ҡалҡыуүҫемлектәр7. сов.получиться(килеп) сығыу8. сов.за когосығыу9. сов.баҫылып сығыу, нәшер ителеү10. сов.израсходоваться(тотонолоп) бөтөү, сығыу -
4 выходной
1. прил.сығыу...ы, сыға торған2. прил.парадныйәрле, ҡәҙерлегә кейә торған, кеше араһына кейә торған3. прил.в сочетании с сущ. `день`ял...ы4. в знач. сущ. м; разг. выходнойял, ял көнө
См. также в других словарях:
төсмерләү — 1. Берәр кешене аның хәтердә калган сүрәтенә охшату, якынча хәтергә төшерү. Берәр кешене йөзенә, кыяфәтенә карап тану, тулысынча хәтергә төшерү. Гомумән хәтергә төшерү 2. Берәр кеше яки күренешнең үзенчәлекле сыйфатларын, асылын билгеләү,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
манекен — 1. Кием күрсәтү өчен кеше зурлыгында ясалган курчак. Киемне үлчәп, карап тегү өчен кеше гәүдәсенә охшатып ясалган калып, фигура 2. Кешенең киемен, гәүдә торышын төрле хәлдә рәсемгә төшерү өчен кул аяклары хәрәкәтләнә торган агач курчак … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тамга — 1. Сызып, кисеп, чигеп, киртләп яки көйдереп төшерелгән сызыклардан торган шартлы билге 2. Имза ролендә йөри торган һәм берәр кеше, ыру, кабиләнеке дип танылган шартлы билге. Имза. Мал туарның яшен, кемнеке икәнен һ. б. белгертеп, терлекнең… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
язу — (ЯЗДЫРУ) – I. ф. 1. Кәгазь яки башка нәрсә өстенә нин. б. билгеләр (хәреф, цифр һ. б. ш.) төшерү. с. Яза торган язу машинкасы 2. Нин. б. язма текст төзү хат язу 3. Язма рәвештә нәр. б. тур. хәбәр итү. Нәр. б. турында матбугатта бастырып чыгару.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәлтәвеч — диал. Калкавыч 3. Суйган терлекне тунаганда аса торган, ике очы да киртле агач кисәге; Тияк 4. Бер очы г хәрефе сыман итеп киртләнгән кыска агач кисәге 6. күч. кимс. Бик кечкенә буйлы, карсак кеше. ТӘЛӘКӘ УЙНАУ – Тәбәнәк казык очына эленгән г… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәпәч — 1. Кыска таяк 2. Кузна, буралы һ. б. ш. уеннарда: шакмакларны сызыктан яки оядан бәреп чыгарыр өчен ыргытыла торган кыска таяк 3. Көлтәгә сугып орлык төшерү өчен озын таякка каеш белән беркетелгән кыска таяк; чабагач таягы 4. күч. гади. Аңгыра,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
төртү — 1. Берәр нәрсәнең очлы башы белән орыну, җиңелчә кадау. Кем. б. игътибарын берәр нәрсәгә юнәлтү яки ишарә итү өчен аңа акрын гына кагылу 2. Берәр нәрсәне икенче нәрсәгә тидерү, терәү 3. күч. (Башны) түбәнгә ию, аска карау 4. күч. Ятышсыз, авыр… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тунау — 1. Хайванның тиресен сыдырып төшерү 2. диал. Каезлау, сыдыру мунчала т. 3. күч. гади. Кыйнау. рухи газаплау 4. күч. гади. Кеше мөлкәтен рәхимсез рәв. көчләп алу, талау. Гомумән талау. Берәр нәрсә өчен чамадан тыш артык хак түләргә мәҗбүр итү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шакшы — с. 1. Чиста түгел, пычранган. Пычрак, керле, буялган (кием, тән). и. Пычрак, әйберне буйый торган нәрсә, чүп чар шакшыга батып утыру 2. Гайбәтле, кешеенең абруен төшерүгә нигезләнгән (сүз, хәбәр). Әдәпсез, әшәке, сүгенүле, оятсыз (сүз) 3. күч.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
